Opdrachtgever: Leids Universiteits Fonds

Ontwerp: Marc de Groot

Uitvoering: BamBam

Locaties: Rijnsburgerweg 29: gevelsteen professor Cleveringa, Boerhaavelaan 6: gevelsteen professor Barge; Plantage 24: gevelsteen professor van Holk, Voorplein Academiegebouw, Rapenburg 67-73: lezenaar

Materiaal: Belgisch hardsteen

Vraag van de opdrachtgever:

Ontwerp drie gevelstenen ter nagedachtenis aan de protestredes die de professoren Cleveringa, Barge en van Holk hielden op 26 november 1940 naar aanleiding van het ontslag van twee joodse collega’s, de hoogleraren Meijers en David.

Om te beginnen bestudeerde Marc de Groot de protestrede van professor Cleveringa. De volgende zin sprong er voor hem meteen uit:” “Ik kan niets anders doen dan pogen met een enkele lijn, een enkele aanwijzing, een enkele streep, te komen tot een schets, die de suggestie is voor ontvankelijk geesten; en dit zijt ge toch uiteraard allen”.

Deze zin is zo beeldend dat hij als inspiratie heeft gediend voor het ontwerp. De randen van de letters en van de profielen zijn strak: “een enkele lijn”. Er is gekozen voor een handschriftletter om de steen het voorkomen van een vluchtig pamflet te geven. Anderzijds is het volume en de uitstraling van de natuursteen van zichzelf robuust: niet iets waar je zomaar aan voorbij loopt. De letters zijn ‘opgelegd gehakt’: dit betekent dat de steen rondom de letter wordt weggehakt waardoor de letters samen met het portret de oppervlakte vormen. Door de “enkele lijn” en de verdieping van het opgelegd hakken ontstaat een sterk wisselend schaduwcontrast in het zonlicht. De opliggende letters van grijze natuursteen steken helder af tegen de donkere dieper liggende gedeeltes. De gedenkstenen zijn geplaatst bij de huizen in Leiden waar deze professoren woonden.

In het wapen van de Universiteit Leiden staat: Libertatis praesidium, Bolwerk van vrijheid. Dit geeft aan welke plaats de universiteit in wil nemen in de samenleving. Zo kwam Marc de Groot op het idee voor een lezenaar, in aanvulling op de drie gevelstenen. Deze moest komen te staan op de plek waar ooit de protestredes werden uitgesproken. Dan zouden Leidenaren hier opnieuw publiekelijk blijk kunnen geven van belangrijke waarden in onze samenleving. Het LUF was enthousiast over dit idee en zo werden op 26 november 2014 drie gevelstenen onthuld én de lezenaar.

BAMBAM RESTAURATIE STEENHOUWERS | LANGEGRACHT 70C | LEIDEN | 071-8795794